اجلاس تبیین اندیشه‌های امام خمینی(ره) در حوزه فرهنگ و هنر با حضور سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و حجت الاسلام سیدحسن خمینی تولیت حرم مطهر امام خمینی(ره) و جمعی از پژوهشگران در حرم مطهر امام خمینی(ره) برگزار شد.

در ابتدای این اجلاس، حجت الاسلام خسروی دبیر علمی اجلاس به بیان گزارشی در رابطه با هدف و روند برگزاری اجلاس پرداخت. وی اظهار کرد: به‌دنبال تفاهمی که یک سال قبل بین وزیر ارشاد و رئیس مؤسسه حضرت امام انجام شد، مقرر گردید جلسه‌ای یک‌روزه بین مدیران وزارت ارشاد و مؤسسه حضرت امام خمینی(ره) برگزار شود. این وظیفه در وزارت ارشاد به‌عهده پژوهشگاه فرهنگ و هنر واگذار شد. در راستای این اجلاس، جلسه‌ای نیز پیش‌ازظهر امروز، با حضور 150 نفر از پژوهشگران و کارشناسان برگزار شد.

وی با بیان اینکه ریشه‌های انقلاب، مبانی فکری امام (ره) است خاطرنشان کرد: اگر از این ریشه‌ها غفلت کنیم، کارهای روبنایی ما به نتیجه نخواهد رسید.

دبیر علمی اجلاس ضمن بیان خاطره‌ای از امام خمینی از احترام ایشان به برادر بزرگتر خود ـ آیت‌الله پسندیده ـ در پیاده شدن از هواپیما در بدو ورود به ایران، چنین ابراز داشت که ایشان هیچ وقت احترام به بزرگتر را فدای انقلاب نکرد.

وی افزود: اگر امام را مجموعه‌ای از اخلاق و مکارم انسانی معرفی کردیم، این امام قابل اضمحلال نیست.

در ادامه تنی چند از رؤسای کارگروه‌ها گزارشی از نتایج نشست‌ها و فعالیت‌ها ارائه دادند.

سپس سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ایراد سخنرانی با موضوع «نگاه حضرت امام به هنر» کرد.

وی امام را شخصیتی چندبُعدی دانست و یادآور شد که یکی از این ابعاد، بعد عرفانی حضرت امام است. امام به عنوان یک حکیم و یک عارف در حوزه هنر چنین تعبیر دارد: «هنر اسلامی، انقلابی و دینی عنصری است که مرکز آن جمال حق است»، این بیان امام در منظومه معرفتی امام سه گزاره اصلی دارد؛

گزاره اول، خداوند زیبای مطلق است. اولین کتاب امام، «دعای سحر» است. نگاه امام در تعریف «بهاء» یک زیبایی تابنده و یک جمال ظاهر است و می‌فرمایند که «بهاء» اسم ذات است؛ هم اسم صفات است و هم افعال.

گزاره دوم، امام در چهل‌حدیث این تعبیر را دارند که ذرات هستی زیبا هستند، هستی هرچقدر ناب‌تر، زیباتر.

گزاره سوم، هستی هرچقدر خالص‌تر باشد زیباتر است.

هنر اسلامی مرکزش جمال حق است

وی بُعد دیگر امام را بُعد فقهی ذکر کرد و چنین بیان داشت که امام مجتهد و فقیهی برجسته و طراز اول بودند.

صالحی خاطر نشان کرد: امام به این‌که به بسیاری از عناوین آیات و روایات ـ احکام فقهی‌ای که دارند ـ عناوین ذاتی نیستند و عناوین عرضی می‌باشند توجه داشتند؛ مثل شطرنج، مثال دیگر «حفظ کُتب ضلال» است که از این جهت که فسادانگیز هستند حرام‌اند و بالذات حرام نمی‌باشند.

مجسمه‌سازی به اعتبار اینکه نزدیک به بت‌پرستی بوده و آن دوره بت‌پرستی رواج داشته تحریم شده است. عنصر اراده نیز در عناوین فقهی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، بنابراین کلید دوم امام این است که ببینیم عنوان ذاتی است یا عرضی.

صالحی بیان داشت: امام، فقیهی اجتماع‌گرا بود و به‌خوبی اجتماع را درک می‌کرد، مثل فتوای ایشان در رابطه با ملکی که در مسیر خیابان واقع شده است. البته عنصر مصلحت منحصر به ترافیک و خیابان نمی‌باشد. عنصر بعدی در بُعد فقهی امام «تبدّل موضوعات به اعتبار شرایط زمان» می‌باشد. جامعه هنری باید بیش از پیش به این مبانی اجتهادی امام توجه کند. در اندیشه امام هنر باید تفکرزا و غفلت‌زدا باشد. به عبارت دیگر، مرز انسانی و حیوانی بودن، اخلاقی بودن است؛ هنر اسلامی باید اخلاقی باشد.

وی اضافه کرد: ویژگی بعدی در خدمت مردم بودن هنر است، هنر متعالی هنری است که باید در خدمت مردم باشد. نکته چهارم این است که هنر باید تزکیه‌‌کننده نفوس باشد. هنر باید عزت نفس داشته باشد. نکته پنجم و آخر اینکه هنر باید در خدمت جامعه انسانی باشد. هنر باید زبان پابرهنگان باشد.

در پایان این برنامه، حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی سخنرانی کرد.

وی چنین بیان داشت که اگر کثرات با هم جمع شدند وحدت به وجود می‌آید و کسی که این‌چنین همه را با هم جمع و متحد کند هنرمند است و از این جهت امام یک هنرمند است.

او در تبیین هنر امام گفت: امام حتی خطیب هم نبود و در ابتدای سخنرانی‌هایش خطبه هم نمی‌خواند!

تولیت حرم امام خمینی(ره) در پایان صحبت‌های خود گفت: در عرصه فرهنگ نه باید به گذشته برگردیم و نه باید از گذشته ببُریم بلکه باید یک گام به جلو برداریم.

در پایان این اجلاس از چهار نفر از امام‌پژوهان، آقایان حجج اسلام دکتر بهرامی، حشمتی و دعایی و آقای مجتبی راعی نیز تقدیر به‌عمل آمد. گفتنی است مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌های کشور نیز در این همایش به صورت وبینار حضور داشتند.