در حالی که قرار است نخستین دوره جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی در روزهای پایانی اردیبهشت در تهران برگزار شود، جست‌وجویی در میان جشنواره‌های خارجی به خصوص آسیایی نشان می‌دهد که در کشورهای دیگر هم زنده کردن آیین و سنن در قالب جشنواره‌های فیلم سابقه‌دار بوده است.
به گزارش سروش سینما، فیلمسازان کشورهایی که تاریخی کهن دارند، با تکیه بر آنچه سال‌ها بر مردم سرزمین‌شان گذشته قاب دوربین مستند یا داستانی را تنظیم می‌کنند و از مردمان خود می‌گویند. از آداب و رسوم، از آنچه تاروپود آنان را تشکیل داده است.
با نگاهی گذرا به جشنواره‌های مرتبط با موضوع اقوام و آداب و سنن می‌توان اهمیت و لزوم برگزاری جشنواره‌هایی از این دست را شناسایی کرد. در ادامه با چرخی در کشورهای آسیایی جشنواره‌های مشابه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی که چند دوره‌ای از برگزاری آن‌ها می‌گذرد، مرور می‌شود.
جشنواره بین‌المللی قوم‌نگاری تایوان
تایوان هرچند با این عنوان از نیمه‌های سده ۱۹۰۰ اعلام استقلال کرده است اما غیر از سیستم‌های کشورداری و تعیین مرزهای جغرافیایی، قدمتی همچون کشورهای اطراف خود مانند چین دارد. با تکیه بر همین ویژگی جشنواره بین‌المللی قوم‌نگاری تایوان از سال ۲۰۰۱ برگزار شد. دوازدهمین دوره این جشنواره در سال ۲۰۲۳ برپا شد و برنامه‌ریزی برگزارکنندگان این رویداد آن بود که هر دو سال یکبار جشنواره را برپا کنند. جشنواره بین‌المللی قوم‌نگاری تایوان را از این رو که ۲۲ سال از شروع برگزاری آن می‌گذرد، می‌توان قدیمی‌ترین جشنواره با این موضوع در آسیا دانست.
جشنواره جهانی فیلم اقوام در تایوان
تایوان نه تنها کشوری پیشرو در برگزاری این نوع از جشنواره است بلکه تعداد جشنواره‌های این کشور با موضوع اقوام به دو دهه می‌رسد. آخرین دوره جشنواره جهانی فیلم اقوام در تایوان که سپتامبر ۲۰۲۳ برگزار شد، چهار محور و مضمون اصلی داشت: خوشحالی، آزادی، لباس‌های محلی و مذهب؛ این مضمون ۲۱ گروه قومی که در تایوان وجود دارند را شامل می‌شد.
جشنواره فیلم قوم‌نگاری پکن
چین نیز خود میزبان جشنواره فیلمی مرتبط با موضوع اقوام است. پنجمین دوره جشنواره فیلم قوم‌نگاری پکن دسامبر ۲۰۲۳ برگزار شد. محور این جشنواره خود سرزمین چین است، در دور آخر این جشنواره ۶۶۷ فیلم ارائه شد که از این تعداد ۵۶ فیلم مستند به جشنواره راه یافت. برگزارکنندگان این جشنواره کتابخانه ملی این کشور و موزه ملی قوم‌نگاری چین است.
جشنواره ملی فیلم اقوم ایرانی
جشنواره فیلم اقوام ایرانی پس از مواجهه پایه‌گذاران آن با جای خالی جشنواره‌ای با رویکرد اقوام در ایران، پایه‌گذری شد. استقبالی که فیلمسازان از فراخوان این جشنواره به عمل آوردند نشان از آن داشت که سینمای ایران در زیرمجموعه‌های فیلم کوتاه داستانی، مستند و آثار بلند سینمایی و … ظرفیتِ وجود چنین جشنواره‌ای را داشت، اما پیش از این کاری برای گرد هم آمدن این آثار و بررسی و داوری آن‌ها صورت نگرفته بود.
بعد از انتشار فراخوان مجموع آثار ارسال شده شامل ۴۰ فیلم بلند سینمایی، ۴۲۵ فیلم کوتاه داستانی، ۵۳۰ مستند، ۷۰ نماهنگ و انیمیشن بود. بعد از انتخاب هیات انتخاب ۱۶ فیلم بلند سینمایی، ۶۵ فیلم کوتاه داستانی، ۶۷ مستند، ۱۳ انیمیشن و ۱۲ نماهنگ برای رقابت در جشنواره برگزیده شدند و همچنین ۴۰ فیلمنامه نیز از ۱۳۰ فیلمنامه ارائه شده مورد داوری قرار گرفته است.
جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی و نمونه‌های مشابه آسیایی
رویکرد جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی توجه به تمام قوم‌های ایرانی است با این هدف که بتواند شرایطی برای گردهم آوردن فیلمسازان از مناطق مختلف فراهم کند. این جشنواره از سوی موسسه فرهنگی هنری فصل هنر و بنیاد ایران‌شناسی برگزار می‌شود.
مضمون‌هایی که مدنظر جشنواره قرار گرفته شامل مواردی چون گستره زیست‌بوم، آیین‌های فرهنگی و مذهبی، سبک زندگی، آداب و رسوم و سنن اقوام ایرانی، تاریخ اقوام، میراث فرهنگی ملموس و ناملموس و ظرفیت‌های گردشگری است. آثار جشنواره اقوام را جمعی از چهره‌های مشهور سینما داوری می‌کنند؛ از نیکی کریمی، حامد بهداد و رضا کیانیان در بخش فیلم‌های بلند داستانی تا پوران درخشنده و پریوش نظریه در بخش فیلم‌های مستند. فیلم‌های داستانی هم از نگاه داورانی چون بهمن ارک و بهروز شعیبی و پنج داور دیگر در این بخش می‌گذرد. فیلمنامه‌ها را هم پنج داور از جمله فرهاد توحیدی، فریدون جیرانی و حبیب احمدزاده داوری می‌کنند.
در روزهای پایانی اردیبهشت از ۲۶ تا سی‌ام این ماه جشنواره ملی اقوام ایرانی برگزار می‌شود تا اقوام ایرانی نیز خود را در قاب سینما در قالب یک جشنواره نظاره کنند.
- نویسنده : محمدی
- منبع خبر : ایرنا
